Postępowanie rozwodowe jest nacechowane wieloma negatywnymi emocjami, dlatego tak ciężko jest zachować obiektywność podczas rozpoznania spraw. Nie dziwi to jednak, biorąc pod uwagę, że po przeciwnych stronach wokandy stają osoby niegdyś związane ze sobą.
Niewątpliwie decyzja o rozwodzie należy do trudnych, jednak przebieg postępowania może stanowić jeszcze większe wyzwanie. W przypadku, gdy zakończenie małżeństwa jest wynikiem konfliktu między stronami, należy przede wszystkim zgromadzić dokumenty, które będą niezbędne do orzeczenia wyroku rozwodowego.
Każdy ze współmałżonków, po podjęciu decyzji, może wnieść pozew o rozwód, niezależnie od stopnia winy każdego z nich za rozpad związku. Wiąże się to z kosztem w wysokości 600 zł za złożenie pozwu do sądu. Opłaty można dokonać zarówno w formie przelewu na konto bankowe sądu (można znaleźć informacje na stronie internetowej sądu), jak i również można opłacić w kasie sądu gotówką.
Do jakiego sądu należy skierować pozew o rozwód?
Pozew o rozwód składa się w Sądzie Okręgowym właściwym dla miejsca w którym ostatnio małżonkowie wspólnie zamieszkiwali, w przypadku, gdy choć jedno z nich nadal tam przebywa. W sytuacji, gdy małżonkowie nie mają wspólnego miejsca zamieszkania, pozew należy skierować do sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego współmałżonka. Jeśli nie można ustalić jego miejsca, pozew wnosi się do sądu właściwego dla okręgu powoda.
Przesłanki rozwodu zawarte są w art. 56 § 1 k.r.o., który stanowi, że jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.
Sąd może orzec rozwód, kiedy stwierdzi istnienie tzw. przesłanek pozytywnych, które stanowią okoliczności wymagane dla orzeczenia rozwodu. Jednocześnie nie może wystąpić jakakolwiek przesłanka negatywna. Oznaczają one okoliczności, których wystąpienie uniemożliwiają orzeczenie rozwodu.
Przesłanki pozytywne rozwodu
Rozkład pożycia małżeńskiego
Stwierdzenie zupełnego rozkład pożycia małżeńskiego jest możliwe, jeżeli pomiędzy małżonkami ustały trzy więzi:
Ø emocjonalna, duchowa
Ø fizyczna
Ø gospodarcza
Kwestia rozpadu pożycia wielokrotnie była przedmiotem rozważań judykatury polskiej, podczas których wyklarował się jednolity pogląd ustalający elementy pożycia, które są brane pod uwagę w postępowaniu rozwodowym. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1955 r. o sygn. akt: I CO 5/55, wskazuje, że pożycie małżeńskie wyraża się w szczególnego rodzaju wspólnocie duchowej, fizycznej i gospodarczej.
Ustanie któregokolwiek z elementów tej wspólnoty należy uznać za przejaw rozkładu pożycia. Ustanie wspólnoty fizycznej lub gospodarczej może w poszczególnych przypadkach nie stanowić objawu rozkładu, jeżeli wynika ono z okoliczności niezależnych od małżonków lub wiąże się z ich decyzji podyktowanej ich aktualną sytuacją. W przeciwieństwie do tych elementów, brak wspólnoty duchowej będzie zawsze objawem rozkładu pożycia.
Często małżonkowie, którzy zdecydowali się na rozwód, w postępowaniu toczącym się przed sądem, chcąc udowodnić rozpad więzi emocjonalnej, wrogo się do siebie odnoszą bądź obrzucają się nawzajem oskarżeniami. Jest to zupełnie niepotrzebna praktyka z uwagi na fakt, że do uznania, że między małżonkami brak jest wspólnoty emocjonalnej, nie jest konieczne stwierdzenie wrogiego lub choćby niechętnego stosunku ich do siebie.
Zachowanie poprawnych stosunków, utrzymywanie dobrych kontaktów z uwagi na wspólne wychowywanie dzieci itp., nie musi oznaczać, iż więź duchowa małżonków została utrzymana i rozkład pożycia nie zaistniał. Chodzi bowiem o więź charakterystyczną dla duchowej wspólnoty małżeńskiej.
Zupełny rozkład pożycia
Rozkład pożycia jest zupełny, jeśli nie istnieje między małżonkami więź duchowa, fizyczna ani gospodarcza. W sytuacji, gdy zachowany zostaje element więzi gospodarczej, spowodowany np. koniecznością wspólnego zamieszkiwania ze względów finansowych, jest możliwe uznanie rozkładu pożycia za zupełny.
Warto jednak pamiętać, że nawet sporadyczne stosunki fizyczne między małżonkami są przesłanką do uznania, że nadal trwa pożycie.
Trwały rozkład pożycia
Rozkład jest trwały, gdy powrót małżonków do pożycia jest niemożliwy. Sąd, rozpoznając daną sprawę, opiera się na doświadczeniu życiowym. Bierze pod uwagę również indywidualne cechy charakteru współmałżonków.
Do prawidłowej oceny trwałości rozkładu pożycia stron, konieczne jest uzasadnienie powodów, dla których strony zdecydowały się na rozwód. Należy wskazać, że jedynie ważne powody mogą doprowadzić do powstania zupełnego i trwałego rozkładu. Za ważne powody uchodzi zachowanie się lub stan stron, które zazwyczaj powodują rozkład pożycia małżeńskiego.
Przy wyjaśnianiu powodów rozkładu pożycia małżeńskiego oraz jego zupełności i trwałości, strony postępowania muszą mieć na uwadze, że sporadyczne zdarzenia rzadziej wpływają na decyzje o rozwodzie. Częściej to regularne wydarzenia oraz zachowania decydują o rozpadzie pożycia.
Zupełność i trwałość rozkładu pożycia muszą występować łącznie. Ocena Sądu jest dostosowana do konkretnego przypadku, a także powinien wykazać się szczególną rozwagą przy ustalaniu, że rozkład pożycia jest zupełny i wykazuje cechy trwałości.
Przesłanki negatywne rozwodu
Dobro wspólnych małoletnich dzieci
Negatywne przesłanki zostały wymienione enumeratywnie w art. 56 §2 i §3 k.r.o. Wedle tego przepisu, sąd nie może orzec rozwodu, jeśli miałoby na tym ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków.
Zasady współżycia społecznego
Orzeczenie rozwodu nie może być również sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, np. jeśli domaga się go małżonek wyłącznie winny rozpadu pożycia małżeńskiego. Istnieją od tego wyjątki np. jeśli druga strona zgodzi się na rozwód.
Zaistnienie którejkolwiek z przesłanek, wyklucza możliwość orzeczenia rozwodu.
Pozew o rozwód – Jakie dokumenty załączyć?
Do pozwu o rozwód niezbędne jest dołączenie oryginału odpisu aktu małżeństwa. Jeżeli małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, koniecznie należy załączyć odpisy skróconych aktów urodzenia dzieci.
Z uwagi na to, że od wniesienie pozwu wiąże się z opłatą w wysokości 600 zł, należy załączyć dowód uiszczenia opłaty. W przypadku ciężkiej sytuacji finansowej można złożyć oświadczenie o stanie majątkowym i rodzinnym, wraz z zawartym w pozwie wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych.
W zależności od sytuacji, w postępowaniu dowodowym warto przedłożyć takie dokumenty, które potwierdzą fakt zaistnienia pewnych zdarzeń bądź zachowań, które pomogą uzyskać określony skutek w postaci orzeczenia rozwodu.
W przypadku chęci wykazania winy jednego z małżonków, konieczne będzie odpowiednie udowodnienie twierdzeń wskazanych w pozwie. Niezbędnym do tego będzie przedłożenie sądowi dowodów tj. wyjaśnień, dzięki którym przedstawisz swoje stanowisko w sprawie, wszelkiego rodzaju dokumentów, które wskażą okoliczności rozpadu małżeństwa, wiadomości sms, mailowe, fotografie.
W przypadku chęci uzyskania alimentów od pozwanego małżonka, należy przede wszystkim, od podjęcia decyzji o rozwodzie, zbierać rachunki oraz faktury, które w trakcie trwania procesu, pomogą w ustaleniu kosztów utrzymania przy jednoczesnym wykazaniu przychodów, jakie uzyskujemy. Należy załączyć zaświadczenie o uzyskiwanych dochodach oraz deklaracje podatkowe.
Profesjonalny pełnomocnik pomoże sporządzić przy pomocy nagromadzonych rachunków, faktur sporządzić szczegółowy wykaz kosztów utrzymania, który będzie bardzo istotny w toku postępowania.
Orzeczenie o winie
Rozwód nie może być orzeczony, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia. Wyjątkowo małżeństwo będzie mogło być rozwiązane, jeżeli drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód, a także w przypadku, jeżeli określonych okolicznościach, jeśli brak zgody na rozwód będzie sprzeczny z zasadami współżycia społecznego np. małżonek winny rozkładu pożycia, będzie miał dziecko z nowym partnerem w przypadku braku dzieci w małżeństwie.
Ustalenie winy rozkładu pożycia może mieć wpływ na orzeczenie w przedmiocie władzy rodzicielskiej. Jeśli nastąpiło stwierdzenie winy jednego z małżonków, sąd musi zbadać, czy dany małżonek będzie po rozwodzie sprawował władzę rodzicielską zgodnie z dobrem dziecka oraz interesem społecznym.
Orzeczenie o winie ma wpływ zarówno na długość procesu, jak i na późniejsze roszczenia alimentacyjne.
Orzeczenie o winie jednego z małżonków wpływa również na rozłożenie obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami. Małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa, nie może żądać od swojego byłego współmałżonka alimentów. Małżonek, który nie przyczynił się do rozwodu, może zażądać od małżonka winnego alimentów m.in. w przypadku, gdy wskutek rozstania jego warunki bytowe znacząco się pogorszą.
Rozstrzygnięcie sądu o rozwodzie bez orzekania o winie ma wpływ na koszty procesu, które mogą być wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.
Rozstrzygnięcia dodatkowe
W przypadku posiadania małoletnich dzieci, należy wskazać w pozwie, jakiego rozstrzygnięcia domagamy się w przedmiocie władzy rodzicielskiej, alimentów na dzieci oraz kontaktów z nimi. Jeśli pomiędzy małżonkami jest konflikt, sąd sam decyduje czy władzę rodzicielską przyznać obojgu rodzicom bądź tylko jednemu z nich, ograniczając przy tym władzę rodzicielską drugiego do określonych praw i obowiązków.
Małżonkowie, będący rodzicami, mogą zawrzeć porozumienie dotyczące tych kwestii. Sąd zatwierdzi je, jeżeli będzie ono zgodne z dobrem dziecka. Miejsce zamieszkania dziecka ustala się przy rodzicu, który otrzymał pełnię praw rodzicielskich. W przypadku opieki naprzemiennej sąd sam określa miejsce pobytu dziecka, mając na uwadze jego dobro. Ustalanie kontaktów dotyczyć będzie spotkań z tym rodzicem, z którym dziecko nie będzie mieszkało.
W przypadku ubiegania się o alimenty na utrzymanie małoletniego dziecka, należy wskazać kwotę, która pozwoli na zaspokojenie wszystkich potrzeb dziecka. Wysokość alimentów powinna odpowiadać również możliwościom majątkowym rodzica.
Sąd może orzec o sposobie korzystania z mieszkania, które wspólnie zajmują małżonkowie, o ile zachodzi taka konieczność.
Sąd może, przeprowadzić podział wspólnego majątku małżeńskiego, jeśli nie będzie się to wiązało z nadmiernym spowolnieniem postępowania. Jest to o wiele mniej kosztowne rozwiązanie niż w przypadku korzystania z usług notariusza.
W pozwie musi zostać zawarta informacja o podjęciu próby mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu. Jeśli małżonkowie nie zaniechali tego, muszą wskazać przyczynę braku chęci zawiązania ugody między nimi.
Zabezpieczenia roszczenia
Zarówno przed jak i w toku postępowania rozwodowego, prawo daje możliwość złożenia wniosków o zabezpieczenie, które mają na celu umożliwienie ochrony słusznych praw strony, które ta dochodzi lub zamierza dochodzić przed sądem. Wnioski mogą dotyczyć zabezpieczenia władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi, uregulowania kontaktów rodzica z dziećmi, świadczeń alimentacyjnych, sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania. Każdy wniosek należy odpowiednio uzasadnić oraz wskazać sposobu zabezpieczenia, a w przypadku roszczenia alimentacyjnego również jego wysokość.
Nie można wnosić o zabezpieczenie wniosku dotyczącego eksmisji jednego z małżonków, jak również wniosku dotyczącego podziału majątku wspólnego małżonków.
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia najczęściej sąd rozpoznaje niezwłocznie, zwykle w ciągu tygodnia, na posiedzeniu niejawnym. Postanowienie w tym przedmiocie doręcza jedynie wnioskodawcy.
Sąd z urzędu nadaje postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia klauzulę wykonalności. Zwykle do jego wykonania stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego.
Cofnięcie pozwu rozwodowego
Pozew o rozwód można cofnąć bez zgody pozwanego, aż do rozpoczęcia przewodu sądowego. Wystarczy złożyć w sądzie, gdzie toczy się postępowanie, oświadczenia zawierającego odpowiednie uzasadnienie zmiany decyzji.
Sytuacja ulega skomplikowaniu w przypadku, gdy druga strona złożyła już odpowiedź na pozew. W takim wypadku, należy przedłożyć sądowi jej zgodę.
Ustanie małżeństwa następuje z chwilą uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód. Prawo przewiduje szereg skutków, jakie następują po wydaniu orzeczenia m.in. podział majątku, rozdzielność majątkowa, a także możliwość zawierania kolejnego małżeństwa.
Niezależnie od powodów podjęcia decyzji o rozwodzie, warto zwrócić się do profesjonalnego adwokata od rozwodów w celu uzyskania pomocy w sporządzeniu pozwu oraz w toku postępowania. Doświadczenie zawodowe pomoże w spojrzeniu z dystansem na sprawę i rzetelne przeprowadzenie przez wszystkie etapy rozwodu. Posiada wiedzę niezbędną do ustalenia strategii procesowej oraz pomoże w uporządkowaniu dokumentów koniecznych do prowadzenia sprawy.
