Rozwód jest jednym ze sposobów ustania małżeństwa przewidzianym w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (k.r.o.) i z całą pewnością stanowi jeden z najtrudniejszych i najmniej przyjemnych momentów w życiu małżonków. Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód może nastąpić:

• z orzekaniem o winie jednego małżonka,
• z orzekaniem o winie obojga małżonków (obojętne, który z małżonków ponosi winę w “mniejszym” czy “większym” stopniu),
• bez orzekania o winie (na zgodny wniosek małżonków)
• z uznaniem, że żaden z małżonków nie ponosi winy za rozkład pożycia małżeńskiego.

Rozwód z orzekaniem o winie może przynieść wiele korzyści, ale może się jednocześnie okazać procesem długotrwałym i trudnym w zakresie dowiedzenia wyłącznej winy drugiego małżonka za rozpad małżeństwa.  Decyzja o wystąpieniu o rozwód z orzeczeniem o winie powinna być decyzją z każdej strony przemyślaną i uwzględniającą całokształt okoliczności w danej sprawie.

Kto i kiedy może wnieść pozew o rozwód z orzeczeniem o winie?

Polskie prawo przyznaje każdemu małżonkowi możliwość wniesienia do sądu pozwu o rozwód. W przypadku rozwodu z orzeczeniem o winie, pozew wnosi najczęściej małżonek niewinny przeciwko małżonkowi, który ponosi winę za rozpad  małżeństwa.  Nie ma oczywiście żadnych przeszkód, aby to małżonek odpowiedzialny za rozkład pożycia wystąpił do sądu, jednakże  dla orzeczenia rozwodu wymagana jest zgoda drugiej strony, tj. małżonka nieponoszącego winy za rozpad małżeństwa.

Winą w sprawach rozwodowych jest takie działanie lub zaniechanie jednego z małżonków zmierzające do doprowadzenia do rozkładu pożycia małżeńskiego.  Wina co do rozkładu pożycia dotyczy m.in. naruszenia przepisów k.r.o. w tym zakresie, zwłaszcza art. 23, 24 i 27, tj. równości małżonków, wspólnego rozstrzygania spraw rodzinnych i obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny.

Sąd orzeka rozwód z orzekaniem o winie w szczególności w sytuacji naruszenia obowiązków wynikających z pozostawania w małżeństwie, jak wspólne pożycie,  wierność, lojalność i uczciwość, wzajemna pomoc i wsparcie.

Przyczynami prowadzącymi do rozkładu pożycia świadczącymi o winie małżonka są w szczególności:

• uzależnienie od alkoholu i innych używek,
• przemoc fizyczna, ekonomiczna i psychiczna,
• zdrada,
• niechęć do podjęcia pracy zarobkowej,
• odtrącenie w sferze seksualnej,
• brak wspierania małżonka w trudnych dla niego chwilach (np. w ciężkiej chorobie),
• niekiedy nawet zmiana religii.

Należy również pamiętać, że nie każde zawinione zachowanie małżonka, a tylko takie, które w sposób bezpośredni przyczynia się do trwałego i zupełnego pożycia małżeńskiego, może stanowić o uznaniu małżonka za winnego rozpadowi małżeństwa. Co więcej przypisanie winy małżonkowi może nastąpić, jeśli był on poczytalny (czyli na przykład choroba psychiczna uniemożliwia uznanie małżonka za winnego rozpadu małżeństwa.

Kiedy sąd nie orzeka rozwodu z orzeczeniem o winie?

Sąd nie orzeka rozwodu, w tym z orzeczeniem winy, nawet jeśli doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, jeśli:

• wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci,
• orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,
• z pozwem o rozwód małżonek wyłącznie winny rozkładu małżeństwa, chyba że drugi małżonek wyraża na to zgodę albo odmowa jego zgody jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego).

Co zyskuje małżonek, który uzyska rozwód z orzeczeniem o winie?

Rozwód z orzekaniem o winie powoduje, że:

• na winnego rozpadu związku małżeńskiego może zostać nałożony (w odrębnym postępowaniu) obowiązek alimentacyjny rozpoczynający się wraz z uprawomocnieniem się wyroku względem  małżonka niewinnego, jeśli rozwód spowodował pogorszenie się jego sytuacji materialnej. Nie ma tutaj znaczenia fakt, czy małżonek niewinny pozostaje w niedostatku czy też nie (wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego następuje w sytuacji, kiedy małżonek niewinny wstąpi w kolejny związek małżeńskie oraz po upływie, co do zasady, pięciu lat od rozwodu). Prawo do alimentów nie przysługuje małżonkowi, który został uznany za wyłącznie winnego rozpadowi pożycia małżeńskiego skutkującego rozwodem,
• może mieć to wpływ na ustalenie władzy rodzicielskiej w ten sposób, że sąd powinien zbadać, czy małżonek winny będzie sprawować władzę rodzicielską nad dzieckiem w sposób należyty i zgodny  z jego dobrem,
• wystąpienie o rozwód z winy małżonka przekłada się na sprawy spadkowe – małżonek taki staje się wyłączony od dziedziczenia na podstawie art. 940 Kodeksu cywilnego.

Rozwód z orzeczeniem o winie a podział majątku

Co do zasady,  rozwód z orzeczeniem winy nie przekłada się bezpośrednio na kwestię podziału majątku, gdyż są to sprawy od siebie niezależne. Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym zależy nie od winy małżonka, a od kwestii przyczyniania się bądź nie do powstawania tegoż majątku (np. nałogowe uprawianie hazardu albo trwonienie majątku wskutek alkoholizmu może być tak przyczyną orzekania o winie przy rozwodzie, jak i powodem ustalenia nierównych udziałów w majątku). Małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa ma takie samo prawo do swojej części majątku wspólnego.

Jak wykazać winę małżonka? 

Profesjonalny pełnomocnik jest w stanie odpowiednio doradzić małżonkowi, który chce się rozwieść i wesprzeć w zgromadzeniu dowodów na winę drugiego z małżonków. Niezwykle istotne i pomocne mogą okazać się w takich sytuacjach zeznania świadków, którzy mają wiedzę na temat przebiegu związku małżeńskiego i winy jednego z małżonków. Często wykorzystywanymi dowodami są zdjęcia (na przykład uzyskane dzięki pomocy prywatnego detektywa albo dokumentujące uzależnienie od alkoholu), wiadomości e-mail i SMS (rozmowy z kochanką lub kochankiem) czy nagrania wskazujące na winę jednego z małżonków.

Rozwód z orzeczeniem o winie – jak może pomóc profesjonalny pełnomocnik?

Pomoc prawnika w sytuacji chęci uzyskania rozwodu z orzeczeniem o winie małżonka ponoszącego wyłączną winę za rozpad pożycia jest niezwykle ważna, biorąc pod uwagę negatywne emocje, stres i poczucie bycia zdradzonym i odrzuconym. Postępowanie dowodowe w przypadku wykazania winy drugiego małżonka wymaga doświadczenia i obiektywnego spojrzenia.

Wsparcie psychiczne doświadczonego prawnika w trakcie postępowania rozwodowego może przynieść pozytywne skutki dla małżonka, który dąży do rozwodu z orzekaniem o winie – na pełnomocnika spada wówczas kwestia uporządkowania wszelkich pism procesowych,  wsparcia na sali sądowej, argumentacji w postępowaniu dowodowym. Działając na rzecz swojego klienta, pełnomocnik odciąża go od konieczności przeżywania wciąż na nowo tak angażującej i trudnej sytuacji, jaką jest decyzja o rozwodzie.