Mechanizm RWD w przygotowaniu.

Na czym polega zatarcie skazania?

Zatarcie skazania to, innymi słowy, uznanie skazania za dany czyn za niebyłe. Polega w szczególności na usunięciu wpisu o ukaraniu skazanego z Krajowego Rejestru Karnego. Skazany staje się wówczas w świetle obowiązującego prawa osobą niekaraną – tworzy się pewnego rodzaju fikcję prawną; tak, jakby skazany nie był karany i nie popełnił przestępstwa.

Może ono nastąpić z mocy prawa, a w określonych sytuacjach również na wniosek skazanego. Należy także pamiętać, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, fakt popełnienia i skazania za przestępstwo, co do którego doszło do zatarcia, może być ujawniony (choć skazanie uważane jest za niebyłe), jeśli wymaga tego interes społeczny lub inne szczególne okoliczności.

Aby zatarcie skazania było możliwe, muszą wystąpić łącznie dwie przesłanki:

  • kara musi zostać wykonana, darowana albo jej wykonanie uległo przedawnieniu,
  • od momentu wykonania kary, jej darowania lub przedawnienia wykonania, musi upłynąć określony w Kodeksie czas.

Aby lepiej zrozumieć, jak w polskim prawie kształtuje się instytucja zatarcia skazania, tak ważna dla osób, które odbyły już wymierzoną karę (albo którą im darowano lub której wykonanie się przedawniło), poniżej przedstawione zostały poszczególne uregulowania wynikające z Kodeksu karnego. 

Zatarcie skazania na karę dożywocia

W przypadku skazania na karę dożywotniego pozbawienia wolności, zatarcie skazania za określony czyn następuje po 10 latach od uznania jej za wykonaną, jej darowania lub przedawnienia jej wykonania.

Zatarcie skazania na karę pozbawienia wolności

Zatarcie skazania następuje wraz z upływem 10 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary w przypadku:

  • skazania na karę pozbawienia wolności (tzn. od 1 miesiąca do 15 lat),
  • skazania na 25 lat pozbawienia wolności.

W przypadku kary pozbawienia wolności, sąd może zarządzić o zatarciu skazania już po upływie 5 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary:

  • jedynie na wniosek skazanego,
  • jeśli w tym okresie skazany przestrzegał porządku prawnego,
  • jeśli orzeczona kara nie przekraczała 3 lat. 

Użyte powyżej sformułowanie porządek prawny odnosi się, rzecz jasna, nie tylko do popełnienia nowego przestępstwa – przestrzeganie prawa dotyczy również wykroczeń, przewinień pracowniczych i różnego rodzaju naruszenia stosunków cywilnoprawnych. Naruszeniem porządku prawnego będzie także naruszenie warunkowego zawieszenia wykonania kary i umorzenia postępowania karnego.

Zatarcie skazania na karę ograniczenia wolności

Zatarcie skazania na karę ograniczenia wolności zachodzi po upływie 3 lat od wykonania kary, jej darowania lub przedawnienia jej wykonania. 

Zatarcie skazania na karę grzywny

Skazanie na karę grzywny ulega zatarciu wraz z upływem 1 roku od wykonania kary, jej darowania lub przedawnienia jej wykonania. 

Zatarcie skazania przy orzeczeniu środka karnego, środka kompensacyjnego, przepadku i środka zabezpieczającego

Przy orzeczeniu wobec skazanego środka karnego, środka kompensacyjnego (obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody i nawiązka) czy przepadku, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich:

  • wykonaniem,
  • darowaniem,
  • przedawnieniem wykonania.

Zatarciu nie ulega również zastosowanie środka zabezpieczającego, zanim nie zostanie on wykonany.

Nie ulegną zatarciu środki karne orzeczone dożywotnio (np. zakaz wykonywania zawodów lub działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich).

Zatarcie skazania przy odstąpieniu od wymierzenia kary 

Zatarcie skazania w sytuacji odstąpienia od wymierzenia kary następuje po upływie jednego roku od dnia wydania prawomocnego orzeczenia. 

Zatarcie przy zbiegu przestępstw

Nierzadko zdarza się, że dana osoba zostaje skazana za dwa (a nawet więcej) przestępstwa niepozostające w zbiegu lub popełnia przestępstwo jeszcze przed upływem okresu przewidzianego dla zatarcia skazania. Wówczas przewidziane prawem i dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań, a jego termin jest liczony od dnia wydania ostatniego wyroku.

Zatarcie skazania a okres próby

Skazanie danej osoby z jednoczesnym warunkowym zawieszeniem wykonania orzeczonej kary na określony czas (okres próby) powoduje, że wraz z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby skazanie ulega zatarciu. 

Wyjątkami od tej regulacji są okoliczności wymienione w art. 75a Kodeksu karnego. Znajdują wtedy zastosowanie reguły opisane powyżej. Wyjątki dotyczą sytuacji, gdy skazany, w okresie próby:

  • rażąco narusza porządek prawny, 
  • uchyla się od zapłaty grzywny, dozoru, wykonania nałożonych na niego obowiązków i orzeczonych środków karnych oraz kompensacyjnych lub przepadku,

wówczas Sąd zamienia orzeczoną karę pozbawienia wolności na prace społeczne lub grzywnę.  

Kiedy skazanie nie ulega zatarciu 

Nie jest możliwe zatarcie skazania za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletniego poniżej 15. roku życia w przypadku orzeczenia kary bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Choć przepis jest w tym zakresie jasny, kontrowersje budzi fakt, że nawet skazanie za najcięższe zbrodnie (choćby zabójstwo) ulega zatarciu. 

Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę osoby poniżej 15. roku uległy zatarciu w wyniku:

  • aktu łaski Prezydenta, 
  • amnestii.

Wniosek o zatarcie skazania – pomoc prawna 

Zatarcie skazania w polskim prawie karnym to ważna i potrzebna w resocjalizacji skazanych instytucja, która pozwala osobom ukaranym za czyny zabronione wrócić do społeczeństwa.

W przypadku orzeczenia kary pozbawienia wolności, skazany może ubiegać się o zatarcie skazania po upływie 5 lat od wykonania kary, jej darowania lub przedawnienia jej wykonania – wystarczy, że złoży do sądu odpowiedni wniosek. Poza spełnieniem wymienionych wyżej przesłanek wymaga on przede wszystkim porządnego uzasadnienia zasadności zarządzenia o zatarciu skazania.

Konieczna  jest przy tym wnikliwa i dokładna analiza sprawy oraz indywidualne podejście do każdego skazanego. Pomocne w tym zakresie może okazać się wsparcie adwokata specjalizującego się w prawie karnym, który wie dokładnie, na co zwrócić uwagę i jak sformułować odpowiednio argumenty przemawiające na korzyść skazanego.

DANE KONTAKTOWE

Harat Pokrzywnicki Adwokaci

spółka cywilna

NIP 9571098215

REGON 368394809

Biuro Gdańsk

ul. Matejki 6/10

80-232 Gdańsk

Biuro

ul. Curie-Skłodowskiej 5-7 lok. 321

Formularz kontaktowy



* pola obowiązkowe
Administratorem Twoich danych osobowych jest Harat Pokrzywnicki Adwokaci spółka cywilna, z siedzibą w Gdańsku, ul. Matejki 6/10, 80-232 Gdańsk. Przetwarzamy Twoje dane wyłącznie w celu udzielenia odpowiedzi na pytanie zawarte w formularzu kontaktowym (podstawa przetwarzania danych to realizacja naszych prawnie uzasadnionych interesów administratora w postaci komunikacji z użytkownikami strony). Twoje dane będą przetwarzane nie dłużej, niż jest to konieczne do udzielenia Ci odpowiedzi, a po tym czasie mogą być przetwarzane przez okres przedawnienia ewentualnych roszczeń. Podanie przez Ciebie danych jest dobrowolne, ale konieczne do tego, żeby odpowiedzieć na Twoje pytanie. Masz prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, a także prawo wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, a także prawo do przenoszenia swoich danych oraz wniesienia skargi do organu nadzorczego.