Zgodne z art. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, za wypadek przy pracy uważa się wywołane przyczyną zewnętrzną nagłe zdarzenie powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika:
- — zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- — czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy, w drodze między siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się m.in. wypadek, któremu pracownik uległ:
- w czasie podróży służbowej,
- przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe,
- podczas wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Wypadkiem przy pracy nie będzie zdarzenie, do którego doszło w wyniku działania pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań lub utraciło ono związek z pracą (np. osoba spożywająca alkohol w trakcie pracy)
Jakie obowiązki w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy ma pracodawca?
Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy, jest on obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:
- organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
- zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
- reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,
- zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym,
- zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,
- dokonać odpowiedniego przeszkolenia personelu.
Odpowiedzialność pracodawcy za wypadek przy pracy
Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, przysługuje jednorazowe odszkodowanie wypłacane przez ZUS. W przypadku jednak, gdy odszkodowanie z ZUS nie pokryje wszelkich kosztów powstałych w związku z wypadkiem, pracownikowi przysługuje wobec pracodawcy uzupełniające roszczenie o odszkodowanie oraz zadośćuczynienie.
Ponadto, zgodnie z art. 220 Kodeksu karnego, w przypadku, gdy pracodawca nie dopełnia ciążących na nim obowiązków, w wyniku czego naraził pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. W przypadku, gdy sprawca działał nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Wykroczenia pracodawcy związane z BHP
Kodeks pracy przewiduje również katalog wykroczeń związanych z BHP; zgodnie z art. 283 Kodeksu Pracy kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi:
- nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
- wbrew obowiązkowi nie zapewnia, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego albo jego części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy;
- wbrew obowiązkowi wyposaża stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności;
- wbrew obowiązkowi dostarcza pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności;
- wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, albo przedstawia niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich wypadków;
- nie wykonuje w wyznaczonym terminie podlegającego wykonaniu nakazu organu Państwowej Inspekcji Pracy;
- utrudnia działalność organu Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności uniemożliwia prowadzenie wizytacji zakładu pracy lub nie udziela informacji niezbędnych do wykonywania jej zadań;
podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Pomoc prawnika w przypadku wystąpienia wypadku przy pracy
Po otrzymaniu zgłoszenia o wypadku przy pracy, pracodawca ma obowiązek powołać zespół powypadkowy, którego skład uzależniony jest m.in. od ilości zatrudnianych przez niego osób. Zespół powypadkowy zobowiązany jest do ustalenia wszelkich okoliczności wypadku, zebrania wymaganej oraz sporządzenia niezbędnej dokumentacji. W sytuacji wystąpienia wypadku przy pracy zalecane jest niezwłoczne skorzystanie z pomocy prawnika, który wskaże wszelkie niezbędne działania, których powinien podjąć się pracodawca, a także będzie czuwać nad prawidłowością działania zespołu powypadkowego.