Art. 113 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego przyznaje rodzicom prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dziećmi. Kontakty z dzieckiem mogą być wykonywane m.in. poprzez:

• kontakt bezpośredni (odwiedziny, spotkania w miejscu zamieszkania dziecka lub poza nim) 
• utrzymywanie korespondencji,
• kontakt telefoniczny,
• korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. 

W przypadku, gdy małoletni stale przebywa u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. W przypadku braku porozumienia, na gruncie art.  1131 k.r.o., o sposobie kontaktów rodzica z dzieckiem rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Sposoby uregulowania kontaktów

Kontakty rodziców z dziećmi mogą zostać uregulowane w: 

• wyroku rozwodowym,
• postanowieniu sądu,
• ugodzie sądowej,
• ugodzie zawartej przed mediatorem, a następnie zatwierdzonej przez sąd,
• ugodzie zawartej przed mediatorem,
• porozumieniu rodziców.

W przypadku dojścia przez rodziców do konsensusu, kontakty mogą być uregulowane na podstawie porozumienia, ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem. Z uwagi jednak na charakter przedmiotowych spraw, niejednokrotnie rodzice dziecka nie są w stanie osiągnąć porozumienia, co rodzi konieczność uregulowania kontaktów w wyroku rozwodowym lub w postanowieniu sądu wydanym wskutek złożenia przez jednego z rodziców wniosku o ustalenie kontaktów z dzieckiem.

Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem

W przypadku braku porozumienia rodziców w zakresie utrzymywania kontaktów z dzieckiem, każdy z nich może złożyć do sądu wniosek o ustalenie kontaktów z małoletnim. Wniosek należy skierować do Sądu Rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania małoletniego. Sprawy z zakresu uregulowania kontaktów rozpatrywane są przez Wydziały Rodzinne i Nieletnich.

We wniosku o ustalenie kontaktów strony powinny zostać oznaczone jako Wnioskodawca oraz Uczestnik. Ponadto, należy pamiętać, aby wniosek spełniał wszystkie wymogi pisma procesowego wynikające z art. 126 Kodeksu Postępowania Cywilnego oraz zawierał w szczególności: 

• oznaczenie sądu, do którego pismo jest kierowane,
• odpowiednie oznaczenie stron obejmujące imiona, nazwiska, numery PESEL oraz adresy zamieszkania,
• oznaczenie rodzaju pisma,
• odpowiednio sformułowane wnioski,
• uzasadnienie,
• dowody na poparcie przedstawionych twierdzeń, m.in.:
• —  odpis skrócony aktu urodzenia dziecka,
• —  odpis wyroku rozwodowego,
• —  odpis poprzedniego prawomocnego postanowienia, na podstawie którego zostały ustalone kontakty z dzieckiem,
• dowód uiszczenia opłaty w wysokości 100 złotych.

W jaki sposób sformułować wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem?

W postępowaniach o ustalenie kontaktów z dzieckiem, sąd będzie kierować się przede wszystkim dobrem dziecka. Sposób wykonywania kontaktów z dzieckiem oraz ich czas zależy w znacznej mierze od wieku dziecka, jego rozwoju, stopnia samodzielności, sposobności rodziców, a także odległości dzielącej miejsce zamieszkania dziecka oraz rodzica. Całkowicie odmienne okoliczności należy uwzględnić, ustalając wykonywanie kontaktów rodzica z niemowlęciem lub z dzieckiem w wieku szkolnym. Kontakty powinny zostać ustalone w sposób umożliwiający rodzicom i dziecku sprawne funkcjonowanie w życiu codziennym.

Szczegółowe ustalenie kontaktów jest również istotne dla uniknięcia napięć w relacjach rodziców dziecka oraz stworzenia planu umożliwiającego uniknięcie potencjalnych nieporozumień w trakcie wykonywania kontaktów. 

Przykładowo kontakty z dzieckiem w wieku szkolnym mogą zostać uregulowane poprzez ustalenie, że będą się odbywać w:

• II i IV weekend każdego miesiąca,
• okresie Świąt Bożego Narodzenia z podziałem na oznaczone dni w latach parzystych i nieparzystych,
• w okresie Świąt Wielkanocnych z podziałem na oznaczone dni w latach parzystych i nieparzystych,
• pierwszy tydzień każdych ferii zimowych i
• w okresie wakacji przez pierwsze dwa tygodnie lipca oraz pierwsze dwa tygodnie sierpnia

We wniosku o uregulowanie kontaktów z dzieckiem należy również wskazać: 

• miejsce wykonywania kontaktów, np. w miejscu zamieszkania dziecka,
• sposób oraz czas rozpoczęcia oraz zakończenia kontaktów, np. każdorazowo od piątku po zakończeniu zajęć szkolnych, kiedy to ojciec odbierze dziecko ze szkoły, każdorazowo do niedzieli do godziny 18:00, kiedy to ojciec odwiezie dziecko do miejsca zamieszkania matki.

Ponadto, we wniosku może zostać uregulowany również sposób wykonywania kontaktów telefonicznych oraz kontaktów przy użyciu innych środków porozumiewania się na odległość, w tym środków komunikacji elektronicznej. 

Wniosek o zabezpieczenie

Zarówno sprawy o rozwód, jak i ustalenie sposobu wykonywania kontaktów, mogą toczyć się przez znaczny czas. W celu zabezpieczenia wykonywania kontaktów, w trakcie trwania postępowania należy złożyć wniosek o zabezpieczenie.

Przedmiotowy wniosek może zostać złożony:

• przed wszczęciem postępowania,
• w piśmie inicjującym postępowanie o rozwód lub ustalenie kontaktów,
• w trakcie trwania postępowania.

Należy mieć na uwadze, że złożenie wniosku przed wszczęciem postępowania lub w trakcie jego trwania wiązać się będzie z koniecznością poniesienia dodatkowej opłaty sądowej od wniosku. Natomiast, w przypadku złożenia wniosku o zabezpieczenie w piśmie inicjującym postępowanie, ustawa nie przewiduje dodatkowej opłaty. Ponadto, należy mieć na uwadze, że w przypadku złożenia pisma zawierającego wniosek o zabezpieczenie przed wszczęciem postępowania, sąd wyznaczy termin na złożenie pisma wszczynającego postępowanie. Po bezskutecznym upływie tego terminu, wniosek zostanie oddalony.

Wniosek o zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia strony w całości. Zabezpieczenie powinno dotyczyć wyłącznie okresu obejmującego przewidywany czas trwania postępowania. We wniosku o zabezpieczenie można przykładowo wskazać sposób wykonywania kontaktów w weekendy oraz w najbliższe święta, wakacje i ferie.

Wniosek o zabezpieczenie kontaktów należy w odpowiedni sposób uzasadnić, wykazując swój interes prawny oraz  prawdopodobność roszczenia.

Czy tylko rodzic może złożyć wniosek o uregulowanie kontaktów?

Nie. Oprócz rodzica wniosek o kontakty z dzieckiem może złożyć:

• rodzeństwo
• dziadkowie
• powinowaci w linii prostej;
• inne osoby, które łączy więź z dzieckiem, jeżeli przez dłuższy czas sprawowały nad nim pieczę.

Wsparcie prawnika w sprawach o ustalenie kontaktów z dzieckiem

Z uwagi na specyfikę spraw rodzinnych, ich zawiłość oraz szeroki zakres możliwych rozwiązań, w postępowaniach, których przedmiotem jest ustalenie kontaktów z dzieckiem, trafnym wyborem jest skorzystanie z wsparcia profesjonalnego pełnomocnika. Prawnik, bazując na swojej wiedzy i doświadczeniu zawodowym, sporządzi wniosek zawierający plan wykonywania kontaktów, a także uzasadni przedmiotowy wniosek, wskazując wszelkie istotne dla sądu okoliczności.